۹ آذر :روز بزرگداشت شیخ مفید

شیخ مفید

 

مُحمّد بن مُحمّد بن نَعمان ملقب به شیخ مُفید و معروف به ابن المعلّم، فقیه و متکلم و از علمای برجسته شیعه سده ۵ هجری قمری بود.

 

 زندگی

در ذیقعده سال ۳۳۶ (قمری) در نزدیکی بغداد متولد شد.

وی استاد شیخ طوسی و سید مرتضی علم الهدی بود. او فقیه و کلامی شیعی که بیشتر در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید. او در مناظرات دینی مهارت خاصی داشت و مناظراتش با قاضی عبدالجبار رئیس فرقه متعزله بغداد و قاضی ابوبکر باقلانی رئیس اشاعره معروف بود.[۱]

او مورد تحسین و احترام بزرگان اهل تسنن از قبیل، ابن حجر عسقلانی، ابن عماد حنبلی، شافعی و دیگران بود. شیخ طوسی درباره او در الفهرست ‏می‌نویسد: «محمد بن محمد بن نعمان، معروف به ابن المعلم (ابوالعلی معری این لقب را به وی داده)، از متکلمان امامیه است. درعصر خویش ریاست و مرجعیت‏ شیعه به او منتهی گردید. در فقه و کلام بر هر کس‏ دیگر مقدم بود. حافظه خوب و ذهن دقیق داشت و در پاسخ به سؤالات حاضر جواب‏ بود. او بیش از ۲۰۰ جلد کتاب کوچک و بزرگ دارد.»[۲]

گفته‌اند لقب «مفید» را علی بن عیسی معتزلی در عهد جوانی، در نتیجه مباحثه با وی به او داد.[۱]

 درگذشت

شیخ مفید در شب جمعه ۳ رمضان ۴۱۳ در بغداد، در سن ۷۵ سالگی درگذشت. هشتاد هزار تن از شیعیان او را تشییع کردند و سید مرتضی علم الهدی بر او نمازگزارد و در پائین پای امام جواد استادش ابن قولویه مدفون گردید.[۱]

شاگردان

معروفترین شاگردان او عبارت‌اند از:

 آثار

شیخ نجاشی که از شاگردان اوست در کتاب رجال خود ۱۷۱ اثر او را نام برده‌است.[۳] برخی از آثار او عبارت‌اند از:[۱]

علم کلام و عقاید
  • اوائل المقالات
  • شرح عقاید صدوق
  • اجوبه المسائل السرویه
  • نکت الاعتقادیه
فقه
  • المقنعه
  • الاعلام
  • المسائل الصاغانیه
  • جوابات اهل الموصل فی العدد الرویه
  • جواب اهل الرقه فی الاهله و العدد
اخلاق اسلامی و حدیث
غیبت
  • الفصول العشره فی الغیبه
  • الجوابات فی الخروج المهدی(عج)
دیگر
  • الفرائض
  • الکلام فی دلائل القرآن
  • وجوه اعجاز القرآن
  • النصرة فی‏ فضل القرآن
  • البیان فی تالیف القرآن
  • الافصاح
  • الایضاح
  • الارکان
  • الارشاد العیون